Chociaż dobra koniunktura na rynku nieruchomości stwarza korzystne warunki do rozwoju działalności deweloperskiej, upadki firm zajmujących się realizacją inwestycji budowlanych wciąż się zdarzają. Planując zakup lokum, potencjalny nabywca powinien więc liczyć się z ryzykiem bankructwa dewelopera. Na szczęście, jego interesy zabezpiecza rachunek powierniczy. Co to takiego? Jakie są podstawowe rodzaje rachunków powierniczych?
Rachunek powierniczy – co to? W jaki sposób zabezpiecza interesy nabywcy nieruchomości?
Rachunek powierniczy to narzędzie pozwalające zabezpieczyć pieniądze, które nabywca przeznaczył na zakup nieruchomości od dewelopera będącej dopiero w realizacji. To nic innego jak rachunek bankowy służący do wzajemnych rozliczeń między kupującym a sprzedawcą. Wprowadzono go do porządku prawnego ustawą o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego, która weszła w życie 16 września 2011 roku. Stanowiła ona odpowiedź na nieliczne, lecz głośne i mające negatywny wpływ na postrzeganie całej branży, upadki firm deweloperskich.
Zgodnie z zapisami umowy deweloperskiej (bo tak jest ona potocznie określana), deweloper ma obowiązek podpisania umowy o prowadzenie mieszkaniowego rachunku powierniczego z wybranym przez siebie bankiem. Musi tego dokonać, zanim rozpocznie sprzedaż nieruchomości. Na rachunku powierniczym bank ewidencjonuje wpłaty środków finansowych odrębnie dla każdego nabywcy, a ich wypłatę deweloperowi uzależnia od spełnienia określonych warunków. Pozwala to zabezpieczyć pieniądze przeznaczone na realizację inwestycji budowlanej.
Jeśli doszłoby do bankructwa dewelopera, środki finansowe zgromadzone na rachunkach powierniczych są traktowane jako oddzielna pula. W praktyce oznacza to, że można z nich wypłacać pieniądze jedynie na rzecz klientów dewelopera. Mogą one albo wrócić do nabywców, albo zostać na rachunku, jeśli inwestycję przejmuje inny deweloper.
Rodzaje rachunków powierniczych – jaki zakres ochrony oferują?
Ustawa deweloperska powstała w celu zabezpieczenia interesów nabywców nieruchomości nabywanych m.in. na etapie „dziury w ziemi”. W tym celu wprowadziła dwa zasadnicze rodzaje rachunków powierniczych.
- Zamknięty mieszkaniowy rachunek powierniczy. W jego przypadku bank wypłaca deweloperowi środki zgromadzone przez nabywcę jednorazowo, jak tylko otrzyma odpis aktu notarialnego umowy, która przenosi na nabywcę prawo własności będące przedmiotem umowy deweloperskiej. To wariant oferujący nabywcy największy zakres ochrony, jednak rzadko stosowany. Wymaga bowiem od dewelopera zaangażowania znacznie większej ilości środków własnych niż w przypadku otwartego rachunku powierniczego
- Otwarty mieszkaniowy rachunek powierniczy. Zgromadzone przez nabywcę środki są wypłacane przez bank etapami, zgodnie z harmonogramem przedsięwzięcia i po realizacji przez dewelopera danego etapu budowy. Przekazanie pieniędzy jest poprzedzone wizytą kontrolną, którą przeprowadza osoba wyznaczona przez bank i posiadająca stosowne uprawnienia budowlane. Wysokość transzy przekazywanej deweloperowi nie może być mniejsza niż 10 proc. i większa niż 25 proc. kosztów przedsięwzięcia.
Otwarty rachunek powierniczy może występować z gwarancją ubezpieczeniową lub gwarancją bankową. Zapewnia mniejszą ochronę interesów nabywcy niż rachunek zamknięty, jednak jest korzystniejszy dla dewelopera – pozwala bowiem sfinansować inwestycję częściowo ze środków klientów.
Zarówno zamknięty, jak i otwarty rachunek powierniczy to narzędzia, które zabezpieczają nabywców przed przejęciem ich pieniędzy przez nieuczciwego dewelopera. Jeśli bowiem podmiot nie wywiąże się z warunków, zwyczajnie nie otrzyma środków. Ponadto w razie bankructwa firmy klienci mogą liczyć na odzyskanie całości lub dużej części wpłaconych pieniędzy. Dzięki zgromadzonym środkom możliwe bywa także kontynuowanie inwestycji przez innego dewelopera.